ARQ&A: vaktherapie

Tijdens deze ARQ&A, met onze beeldend therapeut Angelique Bril-Huitema, gaan we in op hoe praktijkervaring en wetenschap elkaar kunnen versterken en wat dit betekent voor de toekomst van vaktherapie.

1. Wat betekent vaktherapie voor jou (persoonlijk) – waarom is juist deze vorm van therapie zo krachtig in het werken met psychotrauma?

   Voor mij persoonlijk is beeldende therapie zeer inzichtgevend. Vaak komt het voor dat er dingen naar boven komen tijdens het werken met beeldende materialen, die iemand daarvoor nooit bedacht had. Het aanspreken van zintuigen tijdens het beeldend werken, bewust of juist onbewust en daardoor ervaren wat er van binnen zit zonder dat je er meteen woorden aan hoeft of kan geven is bijzonder in de beeldende therapie.

    

2. Hoe helpt beeldende therapie patiënten om te werken aan herstel van complexe psychotrauma’s, op een manier die met alleen woorden soms niet lukt?

   Het maken van een beeld of symbool of metafoor voor iets wat er is kan heel erg helpend zijn om meer over jezelf te ontdekken. Beeldende therapie gaat over ervaren en niet zozeer over alles in woorden vatten. Het inzicht wat gaandeweg komt over iemand zelf helpt vaak in het herstel.

    

3. Kun je een voorbeeld geven van een moment waarop je echt zag wat vaktherapie kan doen – een inzicht, een doorbraak, een verandering bij een patiënt?

   Ja, er zijn talloze voorbeelden, bijvoorbeeld iemand die iets tekent wat in zijn of haar hoofd zit en dan ontdekt dat het getekende plaatje een ander beeld geeft dan zoals het bedacht was in het hoofd. In een beeld dan een verandering aanbrengen, kan heel erg helpend zijn om dan ander inzicht te krijgen over het beeld wat je in je hoofd hebt. Dit zien we zeer regelmatig binnen de beeldende therapie.

    

4. Wat maakt volgens jou het werken met beeldende materialen (zoals klei, verf, of collage) zo geschikt voor traumabehandeling?

   Het werken met beeldende materialen spreekt je zintuigen aan, zoals bijvoorbeeld voelen, ruiken, zien, horen en dat maakt het makkelijker om die te koppelen aan emoties.

    

5. Hoe draagt vaktherapie bij aan het hervinden van controle, veerkracht of verbinding bij mensen die veel hebben meegemaakt?

   Inzicht in wie ze zijn, inzicht in hun proces en ontdekken van wat er vanbinnen speelt helpt heel erg, naast het mogen zijn. Het gaat niet om mooi of lelijk, het gaat om de inzichten die je krijgt door wat je met je handen hebt gemaakt. De ervaring zorgt voor verbinding en het hervinden van controle.

    

6. Wat zou je willen dat meer collega’s in de GGZ of beleidsmakers wisten over het effect en de waarde van vaktherapie?

   Ik denk dat veel collega’s onvoldoende weten dat beeldende therapie zoveel meerwaarde kan hebben binnen traumatherapie. Het kan ingezet worden als een single therapie, maar ook in combinatie met traumatherapie, waardoor de traumatherapie vaak veel effectiever werkt. 

7. Wat zijn volgens jou de grootste misverstanden over vaktherapie, en wat zou je daar tegenover willen zetten?

   Onvoldoende weten wat beeldende therapie precies is en hoe het ingezet kan worden, is denk ik een van de grootste misverstanden, naast dat er een gedachte is dat het onvoldoende is aangetoond dat het werkelijk werkt. Hieronder een visualisatie waarvoor beeldende therapie ingezet kan worden bij psychotrauma.

   

    

8. Hoe zie jij de toekomst van vaktherapie – welke ontwikkelingen of kansen zie je voor het vakgebied in de komende jaren?

   Er wordt steeds meer onderzoek gedaan binnen vaktherapie. Daarnaast zou het kunnen helpen om meer patiëntervaringen te verzamelen en daardoor “te meten” of het heeft geholpen en waarin het heeft geholpen. Daarnaast is het een gebied wat volop in ontwikkeling is en waarbij steeds meer internationaal wordt samengewerkt. Zeker in andere landen wordt beeldende therapie veel meer ingezet bij traumaverwerking.

    

9. Wat heb jij als vaktherapeut zelf geleerd over de kracht van verbeelding, symboliek en creatief proces in herstel?

   Ik heb geleerd dat beeldend werken inzicht geeft, woorden geeft aan datgene wat niet met “woorden” is uit te drukken. Ook het zelfbeeld wordt veel meer ondersteund, juist omdat je iets maakt/creëert, zonder dat daar een waardeoordeel aan vast hoeft te zitten.

    

10. Als je in één zin zou moeten samenvatten wat vaktherapie toevoegt aan traumabehandeling, wat zou die zin dan zijn?

    Vaktherapie doorbreekt het zwijgen van trauma door voelen, ervaren en helen mogelijk te maken waar woorden niet toereikend zijn.