“Ik deed maar wat”
Sanna Munnikendam, sinds 2021 in behandeling bij ARQ Centrum'45, vond eindelijk (h)erkenning voor klachten waar ze al haar hele leven last van heeft.
Het moest vooral gezellig zijn
"Mijn vader is geboren voor de oorlog. In het bevrijdingsjaar vierde hij zijn zevende verjaardag. Het jaar daarna zag mijn moeder het levenslicht. Toen ik ter wereld kwam, was de oorlog pas vijfentwintig jaar afgelopen. Ik kom uit een Joods nest. Ik heb een tweeënhalf jaar jongere zus en een halfbroer die twaalf jaar jonger is dan ik.
Mijn vader en mijn oma hebben een concentratiekamp overleefd. Mijn opa niet. Mijn oma van mijn moeders kant verloor al haar familie, op haar vader en een broer na. Over het verdriet werd niet gepraat. Het moest vooral gezellig zijn. Ik voelde wel dat er pijn was, maar sloot mij ervoor af. Emoties vond ik eng."
Ik was bang
"Mijn ouders hebben mij niet Joods opgevoed. Pas op zeven- of achtjarige leeftijd, kwam ik erachter dat we Joods zijn. Het maakte mij bang. Ik herinner mij hoe ik het vertelde aan twee vriendinnen op het schoolplein. Zij mochten het aan niemand doorvertellen, want als er weer oorlog zou komen zouden we moeten onderduiken, net als Anne Frank. Mijn ouders wisten niet dat ik bang was. Mijn ouders wisten helemaal niets want ik praatte niet. Ik durfde niets te vragen. Mijn hele jeugd voelde ik mij een toeschouwer. Het lukte mij maar moeilijk om contact met leeftijdsgenoten te krijgen. Ik voelde mij anders dan anderen. Ik voelde mij afgesloten. Het voelde eenzaam, maar ik wist niet beter. Gevoelens doen pijn en pijn is eng. Ik stopte het weg. Soms had ik enorme woedebuien. Zo’n uitbarsting luchtte mij enorm op, terwijl anderen nog aan het natrillen waren van mijn heftigheid."
"Toen ik de folder las, leek het wel alsof deze speciaal voor mij was geschreven, zoveel herkenning stond daarin."
Zoveel herkenning
"De laatste baan die ik had was die van wethouder. Daar ben ik om politieke redenen mee gestopt, nu drieënhalf jaar geleden. Dat het niet goed met mij ging, had ik pas maanden later door bij de praktijkondersteuner van de huisarts. Zij verwees mij door naar therapie voor de naoorlogse generatie bij ARQ Centrum'45. Toen ik de folder las, leek het wel alsof deze speciaal voor mij was geschreven, zoveel herkenning stond daarin. Hoe vaak was ik in mijn leven vergeefs op zoek geweest naar hulp? Een paar keer had ik psychotherapie, dan weer cognitieve gedragstherapie of relatietherapie. Het bleken deelproblemen te zijn. Pas op dat moment realiseerde ik mij dat ik last heb van naoorlogse generatie problematiek en dat de kans bestaat dat ik het overbreng op mijn kinderen."
Ik ben niet alleen
"Sinds 2021 ben ik patiënt bij ARQ Centrum'45. Na een lange intakefase, heb ik eerst een jaar individuele NET (Narratieve Exposure Therapie) gehad. Inmiddels volg ik sinds mei 2022 dagbehandeling in een groep. De behandeling bestaat uit sociotherapie, groepspsychotherapie en beeldende therapie. De groep is hecht en ik voel me er geborgen. Ik ben er nog lang niet. Wel heb ik voor het eerst het gevoel dat ik niet alleen ben."
Het laatste hoofdstuk
"Twee jaar geleden ontmoette ik een leuke man op het strand terwijl ik aan het schrijven was. Met hem kreeg ik een relatie die zo fijn en veilig is dat ik kon blijven schrijven.
Blij en trots ben ik dat ik na achtentwintig jaar schrijven binnenkort het laatste hoofdstuk van mijn boek zal afronden."