Psychosociale steun na de toeslagenaffaire
Onderzoek naar de inrichting van mentale zorg voor gedupeerden
De toeslagenaffaire heeft bij veel gedupeerde ouders, kinderen en hun naasten diepe sporen achter gelaten. Niet alleen ontstonden er financiële problemen; ook op andere levensgebieden konden daardoor grote zorgen ontstaan. Vanwege de ingrijpende gevolgen is het belangrijk dat er passende en laagdrempelige zorgverlening beschikbaar is. Daarom wil het ministerie van Financiën een plek inrichten om de (toegang tot) mentale zorg voor gedupeerden te verbeteren en kennis te verzamelen.
Om te weten waar deze plek aan moet voldoen, voert ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum samen met Diversion tussen mei en augustus 2025 een vooronderzoek uit. In het onderzoek gaan we in gesprek met gedupeerde ouders, getroffen jongeren, de omgeving van de gedupeerden en professionals. Dit doen we door middel van interviews, focusgroepen en vragenlijsten. Samen willen we uitzoeken welke behoeften er zijn en op welke manier hulp ingericht moet worden.
Vragenlijst
Een gedeelte van het onderzoek bestaat uit een vragenlijst. Hiervoor willen we van zoveel mogelijk mensen horen welke ervaringen en behoeften er zijn rondom de zorg na de toeslagenaffaire.
U kunt de vragenlijst invullen als:
- U zelf gedupeerde van de toeslagenaffaire bent
- U kind bent van een gedupeerde van de toeslagenaffaire
- U naaste bent van een gedupeerde van de toeslagenaffaire (bijvoorbeeld familielid, nabestaande, vriend(in) of collega)
- U werkt met gedupeerden van de toeslagenaffaire, in de zorg of bij een gemeente.
Uw deelname helpt ons om de plek voor zorg zo goed mogelijk in te richten en te laten aansluiten bij de gedupeerden en hun naasten.
Praktische informatie over de vragenlijst
- Het invullen van de vragenlijst kan van 4 juli tot en met 1 augustus
- Deelname is volledig anoniem. Resultaten zullen nooit tot individuele personen te herleiden zijn.
- Uw gegevens worden opgeslagen in de beveiligde omgeving en niemand buiten het onderzoeksteam krijgt hier inzicht in.
- Het invullen duurt ongeveer 5 minuten. U kunt op elk moment stoppen met deelnemen.
Meedoen aan de vragenlijst
Wil u/jij als gedupeerde, kind of naaste van een gedupeerde, of professional uw/jouw ervaringen delen?
Hoe gaat het nu met het onderzoek?
Wat is er al gedaan?
Dit voorjaar is er door onderzoekers van ARQ een documentanalyse gedaan. Dat betekent dat zij alle bestaande documenten over de situatie van gedupeerden, hun naasten en de zorgverlening hebben doorgenomen. Zo hebben zij onderzocht wat er al bekend is over de zorg voor gedupeerden.
Wat gebeurt er nu?
Er worden interviews en focusgroepen georganiseerd door Diversion. Hier gaan gedupeerden en hun kinderen en hulpverleners in gesprek over hun ervaringen en wat zij nodig hebben.
En van 4 juli tot en met 1 augustus kunnen mensen deelnemen aan het vragenlijstonderzoek (zie hierboven).
Wat is het vervolg?
Eind augustus is het onderzoek klaar. In het najaar wordt bekend hoe de plek voor hulp eruit komt te zien, dit op basis van de resultaten van dit onderzoek. Via deze pagina kunt u daarover updates lezen.
Meer informatie over de gebruikte methoden van dit onderzoek vindt u onderaan deze pagina.
Veelgestelde vragen
Krijgt het Ministerie van Financiën inzicht in mijn antwoorden?
Nee, alleen het onderzoeksteam van ARQ heeft toegang tot de vragenlijstgegevens. Tevens is deelnemen aan de vragenlijst anoniem en zijn de antwoorden nooit en voor niemand te herleiden naar individuele personen.
Kan ik de resultaten van de vragenlijst inzien?
De resultaten van de vragenlijst worden samen met de resultaten van de andere deelonderzoeken (interviews, focusgroepen en documentanalyse) gepubliceerd in een rapport naar het ministerie van Financiën. Meer informatie over de deelonderzoeken vindt u onderaan deze pagina.
Als ik deelneem aan het onderzoek, krijg ik dan ook hulp?
Meedoen aan het onderzoek betekent niet dat u ook hulp krijgt, of dat de juiste hulp direct beschikbaar is. Dit onderzoek is bedoeld om duidelijk te krijgen hoe de zorg voor gedupeerden ingericht kan worden zodat deze goed aansluit bij wat gedupeerden en hun naasten nodig hebben.
Wie of wat is Diversion?
Diversion is een bureau dat maatschappelijke problemen aanpakt zodat iedereen gelijke kansen heeft. Ze ondersteunen jongeren, overheden, scholen en organisaties door heel Nederland om samen te werken aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Dat doen zij samen met de doelgroepen voor wie die oplossingen bedoeld zijn.
Ik heb een andere vraag, hoe kan ik contact opnemen?
Eventuele vragen over het (vragenlijst)onderzoek kunt u sturen naar toeslagenvragen@arq.org.
Onderzoeksopzet: Aanpak en methoden
Voor het uitvoeren van bovenstaande wordt er een uitgebreid vooronderzoek gedaan. Dit onderzoek bestaat uit drie onderdelen en een eindrapport.
1. Veldonderzoek
Het veldonderzoek is bedoeld om een goed beeld te krijgen van de doelgroep, het huidige hulpaanbod en hoe alles met elkaar verbonden is.
a. Documentanalyse
Hierbij wordt bestaande informatie verzameld.Denk aan rapporten, websites, eerdere onderzoeken en gegevens over de toeslagenaffaire. Er wordt gekeken naar wat er al bekend is over eHealth (online hulp) en psycho-educatie (voorlichting over mentale problemen en hoe je ermee omgaat). Ook wordt onderzocht wie de belangrijke mensen en organisaties, zoals hulporganisaties en experts, zijn in het veld. Het doel hiervan is om te leren over alles wat er al bekend is rondom de toeslagenaffaire. Op basis daarvan kunnen we verder kijken naar wat nu verder nog nodig is rondom de hulp voor gedupeerden en hun omgeving.
b. Netwerkanalyse
In deze analyse wordt in kaart gebracht wie samenwerken in het hulpveld en hoe ze dat doen. Een kennisgroep, gevormd met experts, organisaties én gedupeerden, komt twee keer samen om mee te denken over het onderzoek. De groep helpt in de toekomst ook bij het verbeteren van de plek waar mentale zorg voor gedupeerden en hun naasten moet samenkomen.
2. Kwantitatief onderzoek
Bij dit deel van het onderzoek worden vragenlijsten gebruikt om cijfers en feiten te verzamelen. Bijvoorbeeld: hoeveel mensen krijgen al hulp? Om welke soorten hulp gaat dit? Welke knelpunten ervaren zij?
De vragenlijsten worden online ingevuld door mensen uit verschillende groepen: gedupeerde ouders, kinderen van gedupeerden, naasten van gedupeerden en hulpverleners die met hen werken. Alle ingevulde lijsten worden verzameld en bijeen gevoegd. Daarna worden de antwoorden geanalyseerd.
Het doel is uiteindelijk om de hulp zo goed mogelijk bij de behoeften van gedupeerden te laten aansluiten. Hierom is belangrijk dat zoveel mogelijk mensen meedoen met de vragenlijst.
3. Kwalitatief onderzoek
Dit is een verdiepend onderzoek waarbij mensen uitgebreid vertellen over hun ervaringen. Het wordt uitgevoerd door Diversion, een organisatie die veel ervaring heeft met het voeren van gesprekken/interviews over gevoelige kwesties..
In deze gesprekken staat de gedupeerde centraal: hun ervaringen en wensen zijn het belangrijkste. Mensen krijgen een kleine vergoeding voor hun deelname. Respondenten worden geworven via bestaande netwerken en communities.
a. Diepte-interviews
Er worden 10 tot 15 persoonlijke gesprekken gevoerd met gedupeerden en hun naasten. Het gaat hier om individuele verhalen en ervaringen en er is veel ruimte om door te vragen. Zo komen we veel te weten over welke behoeften en zorgen er op dit moment zijn.
b. Focusgroepen
Er worden 2 tot 4 groepsgesprekken gehouden met 6 tot 10 mensen per groep. In groepen wordt samen gepraat over ideeën voor de plek voor mentale zorg voor gedupeerden. De groepen worden zorgvuldig samengesteld, zodat mensen zich veilig voelen.
4. Eindrapport
Aan het eind van het onderzoek komt er een duidelijk verslag.De ervaringen van de doelgroep krijgen daarin - uiteraard anoniem - een belangrijke plek.
Op basis van dit rapport wordt een advies gegeven:
o Moet het traject doorgaan? (go/no-go)
o Hoe kan de plek voor mentale zorg het beste worden opgezet en uitgevoerd?
Waarom deze aanpak?
Door meerdere onderzoeksmethoden te gebruiken (veldonderzoek, cijfers en gesprekken), wordt het beeld compleet. De verschillende methodes worden tegelijkertijd ingezet, zodat het snel en efficiënt kan. Door ruimte voor persoonlijke gesprekken te combineren met anonieme data, past deze aanpak goed bij het onderwerp, dat ingewikkeld en gevoelig is.
