Over grenzen: liminaliteit en de ervaring van het verzet

ARQ-hoogleraar Ismee Tames onderzoekt verzet ten tijde van oorlog op een nieuwe manier door het begrip ‘liminaliteit’ te introduceren in de geschiedwetenschap. Liminaliteit – een begrip uit de antropologie - gaat over het zogeheten ‘tussengebied’ of ‘vacuüm’, de periode waarin je niet kunt terugvallen op het oude en het nieuwe nog vorm moet krijgen.  

Vaak is er bij het uitbreken van oorlog zoiets als een ‘liminale fase’. Ismee Tames werpt zo de oude vraag ‘hoe krijgt verzet vorm?’ opnieuw op en antwoordt: verzet krijg vorm in een situatie van liminaliteit. Welke uitdagingen brengt die situatie voor mensen mee? Waarop oriënteren zij zich? Wat betekent dit voor de vorm van hun verzet?  

Ismee Tames bepleit dat juist aandacht voor de ervaringen tijdens liminale perioden ons meer kunnen leren voor het heden. Ook wij kunnen in liminale fasen belanden en hebben er dan baat bij deze te herkennen en inzicht te hebben in wat deze met ons kunnen doen. Afstand van de impuls te oordelen en aandacht voor de ervaringen van de mensen van toen brengen ons nieuwe inzichten.  

Bijzondere leerstoel Stichting 1940-1945 

Ter gelegenheid van het zeventigjarig bestaan van Stichting 1940-1945 in juni 2015 stelde ARQ - namens de Stichting – in samenwerking met de Universiteit Utrecht een bijzondere leerstoel in. Deze leerstoel heet ‘Stichting 1940-1945: geschiedenis en betekenis van verzet tegen onderdrukking en vervolging’ en wordt bekleed door prof. dr. Ismee Tames. 

Het doel van de leerstoel is om de herinnering levend te houden aan zowel verzet, vervolging en geweld tegen burgers in de jaren 1940-1945 als aan de wijze waarop Stichting 1940-1945 invulling heeft gegeven aan de ‘ereschuld’ en bijzondere solidariteit. De leerstoel zal hieraan bijdragen door wetenschappelijk onderzoek en door het versterken van het maatschappelijk bewustzijn inzake vervolging en verzet.