Doorwerking van Collaboratie
Versterking van hulpverlening aan kinderen van ouders die tijdens WO2 de kant van de bezetter kozen
Het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, CABR bevat dossiers van mensen die toen verdacht werden van collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Een belangrijke aanleiding voor het project ‘Doorwerking van Collaboratie’ is de naderende openbaarmaking van het CABR-archief vanaf 2 januari 2025. Met als doel het versterken van de zorg en ondersteuning aan kinderen van ‘foute’ Nederlanders en kinderen van een Duitse militair of Duitse moeder. ‘Doorwerking van Collaboratie’ bestaat uit een verkennend onderzoek, kennisoverdracht richting zorgprofessionals en activiteiten gericht op een breed publiek.
Tot 6 december 2024 was er ook sprake van een online toegankelijkheid van het CABR voor een breed publiek, vanaf 2 januari 2025. Dit is voorlopig uitgesteld na waarschuwingen van de Autoriteit Persoonsgegevens. Minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) zal met spoed een wetsvoorstel voorbereiden zodat het toch mogelijk wordt dit archief online te raadplegen. Op 2 januari is het archief dus wel doorzoekbaar in het Nationaal Archief in Den Haag, maar is het alleen mogelijk om te zoeken op de naam van verdachten.
Onderzoek 'Geluiden uit de Stilte'
Doel van het onderzoek was, om naar aanleiding van de openstelling van het CABR, in kaart te brengen in hoeverre de oorlogsgeschiedenis nog doorwerkt in het leven van kinderen van collaborateurs en welke zorg en ondersteuning zij wensen. Ook werd onderzocht hoe de Nederlandse samenleving aankijkt tegen deze kinderen en wat de impact kan zijn van de openstelling van het CABR.
Uit het onderzoek blijkt onder andere een vijfde deel van de Nederlandse bevolking zich niet prettig voelt bij het idee dat kinderen van ouders met een collaboratieverleden, publieke functies bekleden (bijvoorbeeld als politicus of burgemeester). Kinderen die klachten ervaren met betrekking tot dit oorlogsverleden van hun ouders, zoeken mogelijk uit schuld en schaamte vaak geen hulp. Als men dan wel hulp zoekt vinden deelnemers aan het onderzoek het belangrijk dat zorgverleners de context van de familiegeschiedenis en de Tweede Wereldoorlog kennen.
U vindt het rapport in de rechterkolom op deze pagina. We hebben ook een publiekssamenvatting samengesteld.
Het onderzoek werd uitgevoerd van september 2023 tot augustus 2024, in opdracht van het ministerie van VWS. Het omvat een literatuurstudie, interviews en onderzoek op basis van een representatief panel. Resultaten en aanbevelingen uit het rapport zullen ook met zorgprofessionals worden gedeeld.
Impact openbaarmaking CABR: Informatiebijeenkomsten
Oorlog voor de Rechter en de regionale archieven organiseerden vooruitlopend op de openbaarmaking en voorgenomen online toegankelijkheid van het CABR-archief informatiebijeenkomsten in het hele land. Ook medewerkers van ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld leverden een inhoudelijke bijdrage aan deze bijeenkomsten. Want de openbaarmaking roept veel emoties op bij kinderen van ouders die collaboreerden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook voor nabestaanden van vervolgingsslachtoffers en verzetsdeelnemers kan het archief veel nieuwe en confronterende informatie bevatten.
Tijdens deze informatiebijeenkomsten werd onder andere ingegaan op de betekenis en het belang van het toegankelijk maken van dit grootste oorlogsarchief van Nederland. Maar ook wordt ruim aandacht besteed aan de impact hiervan op alle nabestaanden, dus niet alleen kinderen van ouderen die de kant van de Duitse bezetter kozen, maar ook bijvoorbeeld nabestaanden van Joodse slachtoffers en verzetsstrijders. En er werd aangegeven welke mogelijkheden er zijn om psychosociale hulp en ondersteuning te verkrijgen, en wat het belang is van psycho-educatie, d.w.z. hoe om te gaan met emoties die naar boven komen bij raadpleging van het archief.
Data informatiebijeenkomsten
Er wordt in 2025 nog een bijeenkomst georganiseerd. En wel in Zeeland, in het Dorpshuis Renesse op donderdag 23 januari 2025, 13.30 – 16.15 uur.
Contactpunt Naoorlogse Generaties
Voor nabestaanden van personen die voorkomen in het CABR, kan de openbaarmaking en online doorzoekbaarheid ingrijpend zijn en emoties oproepen. Om door te praten over dit onderwerp of voor meer informatie over psychologische zorg of ondersteuning kunt u contact opnemen met het Contactpunt Naoorlogse Generaties van ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum.
Samenwerking
Het project ‘Doorwerking van Collaboratie’ is een samenwerking tussen ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld en het Nederlands Veteraneninstituut, en wordt uitgevoerd in nauwe betrokkenheid met Stichting Werkgroep Herkenning.
