Doorwerking van Collaboratie
Versterking van hulpverlening aan kinderen van ouders die tijdens WO2 de kant van de bezetter kozen
Het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, CABR bevat dossiers van Nederlanders die na de Tweede Wereldoorlog verdacht werden van collaboratie.
Een belangrijke aanleiding voor het project ‘Doorwerking van Collaboratie’ is de openbaarmaking van het CABR-archief op 2 januari 2025. Met als doel het versterken van de zorg en ondersteuning aan kinderen van ‘foute’ Nederlanders en kinderen van een Duitse militair of Duitse moeder. ‘Doorwerking van Collaboratie’ bestaat uit een verkennend onderzoek 'Geluiden uit de Stilte', kennisoverdracht richting zorgprofessionals en activiteiten gericht op een breed publiek.
Update!
Naar aanleiding van een waarschuwing van de Autoriteit Persoonsgegevens is besloten voorlopig geen CABR-dossiers online te zetten. Ook blijft het fysieke archief nog een jaar beperkt openbaar. Dit betekent dat u vanaf januari 2025 wel zelfstandig onderzoek kunt doen in het CABR, maar nog steeds geen foto's of scans van de archiefstukken mag maken. Via oorlogvoorderechter.nl kunt u voorlopig alleen op naam van verdachte zoeken, en zelf een afspraak inplannen om de dossiers in te zien. Uiteindelijk wordt het ook voor nabestaanden van oorlogsgetroffenen mogelijk om bij het Nationaal Archief digitaal in het archief te zoeken: wanneer en hoe dit wordt vormgegeven is vooralsnog niet bekend.
Het onderzoek ‘Geluiden uit de Stilte’ is uitgevoerd en afgerond in september 2024. Een aantal onderdelen van dit onderzoek gaat over het vooruitzicht op een openbaar en digitaal beschikbaar CABR en zijn op dit moment dus niet actueel.
Onderzoek 'Geluiden uit de Stilte'
Doel van het onderzoek was, om naar aanleiding van de openstelling van het CABR, in kaart te brengen in hoeverre de oorlogsgeschiedenis nog doorwerkt in het leven van kinderen van collaborateurs en welke zorg en ondersteuning zij wensen. Ook werd onderzocht hoe de Nederlandse samenleving aankijkt tegen deze kinderen en wat de impact kan zijn van de openstelling van het CABR.
Uit het onderzoek blijkt onder andere een vijfde deel van de Nederlandse bevolking zich niet prettig voelt bij het idee dat kinderen van ouders met een collaboratieverleden, publieke functies bekleden (bijvoorbeeld als politicus of burgemeester). Kinderen die klachten ervaren met betrekking tot dit oorlogsverleden van hun ouders, zoeken mogelijk uit schuld en schaamte vaak geen hulp. Als men dan wel hulp zoekt vinden deelnemers aan het onderzoek het belangrijk dat zorgverleners de context van de familiegeschiedenis en de Tweede Wereldoorlog kennen.
Het onderzoek werd uitgevoerd van september 2023 tot augustus 2024, in opdracht van het ministerie van VWS. Het omvat een literatuurstudie, interviews en onderzoek op basis van een representatief panel. Resultaten en aanbevelingen uit het rapport zullen ook met zorgprofessionals worden gedeeld.
U vindt het rapport in de rechterkolom op deze pagina. We hebben ook een publiekssamenvatting samengesteld.
Impact openbaarmaking CABR: Informatiebijeenkomsten
Oorlog voor de Rechter en de regionale archieven organiseerden vooruitlopend op de openbaarmaking en voorgenomen online toegankelijkheid van het CABR-archief informatiebijeenkomsten in het hele land. Ook medewerkers van ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld leverden een inhoudelijke bijdrage aan deze bijeenkomsten. Want de openbaarmaking roept veel emoties op bij kinderen van ouders die collaboreerden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook voor nabestaanden van vervolgingsslachtoffers en verzetsdeelnemers kan het archief veel nieuwe en confronterende informatie bevatten.
Tijdens deze informatiebijeenkomsten werd onder andere ingegaan op de betekenis en het belang van het toegankelijk maken van dit grootste oorlogsarchief van Nederland. Maar ook wordt ruim aandacht besteed aan de impact hiervan op alle nabestaanden, dus niet alleen kinderen van ouderen die de kant van de Duitse bezetter kozen, maar ook bijvoorbeeld nabestaanden van Joodse slachtoffers en verzetsstrijders. En er werd aangegeven welke mogelijkheden er zijn om psychosociale hulp en ondersteuning te verkrijgen, en wat het belang is van psycho-educatie, d.w.z. hoe om te gaan met emoties die naar boven komen bij raadpleging van het archief.
Data informatiebijeenkomsten
Er wordt in 2025 nog een bijeenkomst georganiseerd. En wel in Zeeland, in het Dorpshuis Renesse op donderdag 23 januari 2025, van 13.30 – 16.15 uur.
Podcast FOUT
Corti Media zocht een samenwerking met ARQ om een podcastserie te ontwikkelen, 'FOUT'. Klinisch psycholoog Inez Schelfhout en sociaal psycholoog Anne Marthe van der Bles geven duiding bij verhalen van (klein)kinderen van die Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de zijde van de bezetter stonden. De serie startte op 28 december 2024 en is te beluisteren via Spotify en Apple Podcasts.
Contactpunt Naoorlogse Generaties
Voor nabestaanden van personen die voorkomen in het CABR, kan de openbaarmaking en online doorzoekbaarheid ingrijpend zijn en emoties oproepen. Om door te praten over dit onderwerp of voor meer informatie over psychologische zorg of ondersteuning kunt u contact opnemen met het Contactpunt Naoorlogse Generaties van ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum.
Samenwerking
Het project ‘Doorwerking van Collaboratie’ is een samenwerking tussen ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld en het Nederlands Veteraneninstituut, en wordt uitgevoerd in nauwe betrokkenheid met Stichting Werkgroep Herkenning.
