Veerkracht: begeleiding van alleenstaande minderjarige vreemdelingen
Toolkit en cultuursensitief ondersteuningsprogramma
In 2014 tot 2016 nam het aantal alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV's) dat naar Nederland kwam, flink toe. Professionals die hen opvingen en begeleidden, liepen tegen uitdagingen aan en hadden veel vragen. Daarom startte Nidos in 2016 het project Veerkracht, in samenwerking met ARQ. In dit project is in kaart gebracht welke problemen en uitdagingen AMV's ervaren en wat zij en hun begeleiders nodig hebben om daarmee om te gaan.
Het project had twee hoofdvragen:
- Tegen welke problemen en uitdagingen lopen AMV’s en hun begeleiders aan? Welke factoren ondermijnen en welke bevorderen hun veerkracht?
- Wat hebben de jongeren en hun begeleiders nodig om met deze problemen en uitdagingen om te kunnen gaan? Wat zijn concrete aanbevelingen voor hun begeleiding?
De bevindingen van het project worden omschreven in een onderzoeksrapport en zijn vertaald naar een toolkit met praktische handvatten (zie Websites).
Verkennend onderzoek om relevante thema's te bepalen
Eerst is er een verkennend onderzoek gedaan om de relevante thema’s voor passende begeleiding te bepalen. Hiervoor zijn veel gesprekken gevoerd met jongeren en hun begeleiders. Er zijn vooral jongeren afkomstig uit Eritrea bevraagd, omdat zij de grootste groep binnen de AMV's zijn. In het onderzoek kwamen verschillende vragen aan bod, zoals:
- Waar bestaan de zorgen van AMV's precies uit?
- Zijn jongeren en hun begeleiders het daarover eens? Delen zij dezelfde zorgen?
- Welke oplossingen zijn mogelijk?
- Welke maatregelen kunnen deze oplossingen faciliteren?
Toolkit voor de begeleiding van AMV's
De resultaten van het verkennende onderzoek zijn vervolgens besproken in een aantal workshops met professionals die werkzaam zijn in de opvang van AMV’s. Er werden verschillende vragen gesteld, zoals: herkennen jullie deze punten? Wat is nodig om die te verbeteren? De bevindingen van deze workshops zijn teruggekoppeld aan de betrokken AMV's en cultural mediators (mensen met een achtergrond en ervaring die vergelijkbaar is met die van de jongere zelf).
Vervolgens zijn de conclusies in een toolkit verwerkt (zie Websites). Deze toolkit is bedoeld om opvangmedewerkers of jeugdbeschermers die AMV's begeleiden, te ondersteunen. De bevindingen uit het verkennend onderzoek zijn in de toolkit vertaald naar praktische handvatten, methoden, richtlijnen en tips. De toolkit bestaat uit 6 hoofdstukken:
- Om wie gaat het?
- Leven in Nederland
- Op zoek naar dialoog
- Voorbereiding op zelfstandigheid
- Signaleren en monitoren van gezondheidsproblemen
- Hoe zorg ik voor mezelf?
Ontwikkeling ondersteuningsprogramma in heel Nederland
Eritrese jongeren die psychische hulp nodig hebben, blijken nauwelijks in de ggz terecht te komen. Daarom hebben Nidos en ARQ Kenniscentrum Kind, Gezin en Psychotrauma een ondersteuningsprogramma samengesteld. Dit is een laagdrempelige, kortdurende interventie, op of nabij de woonplek van de jongere.
De interventie bestaat uit begeleiding door intercultural mediators (mensen met een achtergrond en ervaring die vergelijkbaar is met die van de jongere zelf). Deze outreachende en cultuursensitieve aanpak bleek goed aan te sluiten bij de behoeften van de Eritrese jongeren. Daarom wordt er momenteel gewerkt aan het breder uitrollen van dit ondersteuningsprogramma door heel Nederland.