Together in silence

Dit proefschrift belicht de individuele impact van collectief herdenken en ritueel handelen in relatie tot mentale gezondheid. Het beoogt beter te begrijpen wat de relatie is tussen herdenken, klinische symptomen (zoals posttraumatische stress of persisterende rouw) en emotionele reacties. Daarnaast beoogt het ook verder te ontrafelen voor wie en onder welke omstandigheden herdenken kan bijdragen aan het omgaan met oorlogservaringen en verlies. Bevindingen van zes studies, waaronder zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethodes, worden beschreven. Het eerste deel richt zich op collectieve herdenkingsbijeenkomsten die georganiseerd worden na afloop van oorlog, genocide of grootschalig geweld. Specifieke aandacht wordt gegeven aan de ervaringen van kinderen en door oorlog getroffen migranten tijdens de Nederlandse Dodenherdenking, een herdenking die geworteld is in de Tweede Wereldoorlog. Het tweede deel richt zich op uitvaarten en rouwrituelen om de dood van een geliefde te herdenken, met inbegrip van ervaringen tijdens de COVID-19 pandemie.

Overkoepelend laat dit proefschrift zien dat collectief herdenken, ondanks stress gerelateerde symptomen en negatieve gevoelens, heel betekenisvol kan zijn voor individu en samenleving. Het ervaren van steun, verbondenheid, erkenning en betekenisgeving speelt een sleutelrol in het versterken van positieve gevoelens, waardoor herdenkingen kunnen bijdragen aan het omgaan met oorlogservaringen en verlies. De bevindingen hebben belangrijke implicaties en aanbevelingen voor toekomstig onderzoek, de klinische praktijk, beleidsadvisering en instituties die verantwoordelijk zijn voor het organiseren van herdenkingen.