Ik wist niet dat ik zoveel kracht in me had
Interview met Oekraïense psycholoog Oksana Kryvonogova
Psycholoog Oksana besloot al lang voor de oorlog dat het haar missie is om Oekraïense gezinnen te helpen. In 2013 richtte ze Healthy Society op. Samen met collega’s uit Odesa, Kharkiv, Zakarpattya en Lviv ontwikkelde ze een nieuw zorgsysteem dat gezinnen in hun eigen vertrouwde omgeving helpt. Met succes.
“De oorlog begon aan de overkant van mijn huis. Om 5:00u in de ochtend sloeg een raket in. De vloer schudde en autoalarmen gingen af. Eerst dachten we nog dat het vuurwerk was. We konden niet geloven dat er een oorlog was begonnen. Wat moesten we doen? Het was een doordeweekse dag. Ga je gewoon werken? Wat doen mensen tijdens een oorlog?”
Healthy Society kwam direct in actie
Oksana en haar team voelden zich totaal ontredderd. Maar al snel stroomden berichten van de families die ze ondersteunen binnen. “Onze betaalkaarten zijn geblokkeerd! We hebben geen luiers en ontbijtpap gekocht!" Niemand had de oorlog zien aankomen. Oksana en haar team besloten deze gezinnen direct te helpen. In het huis van Oksana’s moeder werden de producten opgeslagen en vanuit daar brachten ze het naar de gezinnen.
Steungroep voor de zorgverleners
Oksana vroeg ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum om haar team te helpen. Op de vraag ‘Wat heb je nodig?’ had ze in eerste instantie geen antwoord. ARQ startte direct een steungroep. “We kwamen samen met de therapeuten, we praten en iedereen huilde. Op de derde dag voelde ik me weer veel sterker”, vertelt Oksana. “Het leek even of er geen leven meer was. Maar het is ander leven, een leven dat we nog niet kenden.”
"De sirenes zijn deel van ons leven. Overal zijn militairen en controleposten. Eerst was het beangstigend, nu zijn we er aan gewend geraakt."
Vroegtijdige hulp voor gezinnen
De oorlog heeft vooral impact op de ouders, merkt Oksana op. Het mentale welzijn van de ouders bepaalt in grote mate ook het welzijn van de kinderen. Door de oorlog neemt Healthy Society nu alle gezinnen aan die begeleiding nodig hebben. Ook de gevluchte gezinnen uit regio’s waar veel bombardamenten waren, zoals Mykolaiv, Kherson en Kharkiv. Hun situatie is ingewikkelder en zij hebben dan ook vaker complexe psychotraumaklachten.
Oorlog en trauma
ARQ verzorgt sinds het begin van de oorlog trainingen voor de hulpverleners van Healthy Society. Oksana: “ARQ is heel flexibel en past de programma’s aan op onze behoeftes. Dat is een belangrijke vaardigheid: om precies te begrijpen wat er op dat moment nodig is.” In het begin was er veel behoefte aan theoretische kennis over psychotrauma. Later werd de nadruk meer gelegd op nieuwe vaardigheden en het ondersteunen van de hulpverleners zelf in het omgaan met de enorme werkdruk, en het leven in een oorlog.
Hervinden van hun veerkracht
Oksana en haar team werken onverminderd hard door. Ze zetten zich met hart en ziel in voor de gezinnen door het vroegtijdig signaleren van de gewenste ondersteuning. Haar missie is nu relevanter dan ooit. Oksana ziet de families veranderen. In het begin waren ze verward, nu hervinden velen hun veerkracht. Ook heeft ze een nieuwe kant van zichzelf ontdekt: “ik wist niet dat ik zoveel kracht in me had.”
Over Healthy Society
Oksana Kryvonogova (44) is de oprichter van Healthy Society, een Oekraïense hulporganisatie voor vroegtijdige interventies bij gezinnen. In Oekraïne werden kinderen met gedragsproblemen eerder direct opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. “Ik werkte destijds als psycholoog in een psychiatrische kliniek op de kinderafdeling. Ik moest de kinderen diagnosticeren. Alleen dat heeft geen zin, want wat beoordelen we? We haalden het kind weg uit zijn vertrouwde omgeving en isoleerde hem of haar van zijn verzorgers. Natuurlijk gedraagt het kind zich dan anders en gestrest. Het was voor mij onbegrijpelijk.”
Later leerde Oksana van buitenlandse collega’s dat het ook anders kan. Door naar het gezin toe te gaan en te ondersteunen in hun vertrouwde leefomgeving. Vroegtijdige interventies bij gezinnen werd haar missie met Healthy Society. En met succes. Hoewel ze in de eerste jaren nog werden gezien als, zoals ze het zelf zegt: “een groep gekke witte kraaien”.
Haar nieuwe dienst werd niet altijd begrepen, en ook ouders waren wantrouwig. Oekraïne kende een medisch model: een diagnose werd gesteld en daarna startte intensieve therapie. Huisbezoeken betekenden meestal dat een maatschappelijk werker het gezin kwam beoordelen, soms namen ze het kind zelfs mee.
Oksana rolde de nieuwe dienst in Odesa uit. “Omdat ik al in de psychiatrie werkte, liep ik gewoon naar onze hoofdarts en vertelde hem over mijn idee. Hij zei ‘probeer het eens’.” Oksana en haar team kregen een kamer waar ze begonnen te werken met gezinnen. Ook voerden ze vele gesprekken met ambtenaren en ministers over het belang van vroegtijdige interventies. Tien jaar later verwijzen huisartsen de gezinnen door en is de dienst officieel erkend in Oekraïne. Door de oorlog specialiseren de hulpverleners van Healthy Society zich nu steeds meer in psychotrauma en delen de nieuwe kennis met collega’s.
ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum en Healthy Society werken sinds het begin van de oorlog in Oekraïne nauw samen in het opleiden van lokale zorgprofessionals in het omgaan met psychotrauma en het bieden van psychosociale ondersteuning voor de medewerkers zelf. Met dank aan de steun van Giro555.
