MDMA verzacht
Interview met onderzoeker en psychiater Tijmen Bostoen
Tijmen Bostoen is als onderzoeker en psychiater bij ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum bezig met MDMA-ondersteunde therapie. De resultaten zijn veelbelovend. MDMA verzacht.
ARQ is één van de negen plekken in Europa waar op dit moment een eerste onderzoek loopt naar de effectiviteit van MDMA-ondersteunde behandeling. Tijmen: “Het is een zeer intensief onderzoek met een beperkte onderzoeksgroep van acht personen. Wereldwijd zijn driehonderd mensen behandeld volgens hetzelfde protocol in de Verenigde Staten. Het huidige onderzoek is een voorbereiding op een veel groter onderzoek in Europa. Uiteindelijk zou het kunnen leiden tot de registratie van MDMA als geneesmiddel, zodat het kan worden voorgeschreven ter ondersteuning van psychotherapie.”
"Het huidige onderzoek is een voorbereiding op een veel groter onderzoek in Europa."
Minder schaamte en meer doorvoelen
Tijmen en de therapeuten volgen een strak protocol. “Alle deelnemers hebben ernstige PTSS en vaak al veel behandelingen gehad. Ieder van hen krijgt twaalf behandelingen. Twee van deze sessies zijn MDMA-dagen van acht uur. Op zo’n dag neemt de deelnemer in de ochtend MDMA in, gaat rustig liggen, krijgt een oogmasker op en hoort via een koptelefoon passende muziek. Er zijn twee therapeuten bij, die de patiënt volgen in zijn proces. Uniek aan deze aanpak is dat we niet direct focussen op de naarste traumatische momenten. Wij gaan ervan uit dat als iemand dit middel neemt, de tijd heeft en rustig ‘naar binnen gaat’, dan vanzelf bovenkomt wat op dat moment het belangrijkste is. Dat kan het naarste moment zijn, maar het kunnen ook bijvoorbeeld vroege jeugdherinneringen zijn. Met MDMA voelen mensen minder schaamte en kunnen doorgaans meer doorvoelen dan normaal. Er kan dan ook veel loskomen gedurende zo’n dag. Na afloop blijven ze een nachtje slapen en de volgende dag zien ze dezelfde twee therapeuten weer. In korte tijd komen patiënten met MDMA-ondersteunde therapie verder waar ze eerder bleven steken, zo blijkt uit eerder onderzoek in de VS.”
Kan zo’n behandeling voor iedereen met ernstige PTSS?
Eén van de dingen die Tijmen en zijn collega's met dit vooronderzoek te weten willen komen, is of de patiënten deze intensiteit van behandeling kunnen hebben. Voor de zekerheid sluiten zij op dit moment mensen uit die psychotisch of verslaafd zijn. Tijmen: “Over het algemeen komen de deelnemers er goed doorheen. Wel rapporteren ze wat MDMA-gerelateerde bijwerkingen: spierspanning in de kaken, hoofdpijn. Na een dag voelen ze die niet meer en gaan aan de slag met wat bovenkwam tijdens de MDMA-sessie. Daarbij hebben ze veel steun nodig. Gelukkig is tot nu toe niemand in de war geraakt, het lijkt erop dat deze therapie veilig is bij deze groep patiënten. Op een later moment hopen we te gaan onderzoeken of MDMA-ondersteunde therapie ook werkt bij andere groepen patiënten, zoals vluchtelingen die uit een andere cultuur afkomstig zijn.”
"Professor Jan Bastiaans was de eerste ter wereld die mensen met post-traumatische klachten behandelde met psychedelica."
Schatplichtig, maar geen fouten uit het verleden herhalen
“Een initiator van het huidige ARQ Centrum’45 was de psychiater Professor Jan Bastiaans. Hij was de eerste ter wereld die mensen met post-traumatische klachten behandelde met psychedelica. Bij zijn behandeling van oorlogsgetroffenen met het concentratiekampsyndroom exploreerde hij bij vastlopende behandelingen met LSD. Waar wij nu een strak protocol volgen, was hij intuïtief in hoe vaak en bij wie hij LSD inzette. Ook gaf het middel LSD waarschijnlijk intensere ervaringen dan MDMA doet. LSD kan sterk uitvergroten terwijl MDMA juist vaak verzacht.
En nog een verschil: Bastiaans kon heel directief zijn. Wij volgen het proces van de patiënt die onder invloed is van MDMA. Ik vind het wel interessant wat Bastiaans deed. Het moeten ernstig getraumatiseerde mensen geweest zijn over wie hij zich ontfermde en er zijn patiënten geweest die er veel aan gehad hebben. Maar er werd geen systematisch onderzoek gedaan, dus het is moeilijk te zeggen hoe effectief zijn behandelmethode werkelijk was. Wij doen goed-opgezette studies en willen geen herhaling van het verleden.”