Wat is PTSS?

Een stressreactie is nuttig, het zorgt ervoor dat we gevaarlijke situaties zoveel mogelijk proberen te vermijden. Maar als u té heftig reageert en de klachten langer aanhouden, zoals bij PTSS, staat het een normaal leven in de weg. Het kan iedereen overkomen die iets ingrijpends meemaakt. 

De classificatie PTSS wordt gesteld wanneer iemand: 

• één of meerdere (psycho)traumatische gebeurtenissen heeft meegemaakt. Dit zijn bijzonder bedreigende of schokkende gebeurtenissen, zoals een overlijden of dreigende dood, een ernstige verwonding, (seksueel) geweld, een grote ramp of oorlog.  
• gedurende minimaal een maand bepaalde symptomen vertoont, zoals nachtmerries of herbelevingen.  
   

Enkele kenmerken van een PTSS zijn:  

• Herbeleven van de gebeurtenis: zoals in dromen of door plots opkomende herinneringen aan de gebeurtenis 
• Vermijding: van gedachten of gevoelens gerelateerd aan de gebeurtenis of juist van plaatsen of mensen die je weer eraan doen herinneren 
• 'Hyperarousal': alert en waakzaam zijn, prikkelbaarheid, snel schrikken, onrustig slapen en slechter kunnen concenteren 
• Veranderingen in denken en voelen: delen van de gebeurtenis niet meer kunnen herinneren, meer last hebben van gevoelens als somberheid, schuldgevoelens, negatiever denken over jezelf, de wereld en/of de ander 
• De klachten zijn voorafgegaan door een psychotraumatische gebeurtenis

Vaak hebben mensen verschillende klachten tegelijkertijd. Dit wordt ook wel co-morbiditeit genoemd. Zo gaan posttraumatische stressreacties vaak samen met angststoornissen en depressie. Als er naast PTSS veel andere psychische klachten zijn, spreken we van complexe PTSS.

PTSS bij kinderen 

Naast bovengenoemde kenmerken kunnen kinderen, afhankelijk van de leeftijd, ook andere reacties vertonen: 

• Babytijd  
  Stressreacties uiten zich vaak in problemen met eten en slapen. Stressreacties van de ouder(s) kunnen de reactie van het kind in stand houden of versterken.   
• Peuter- en kleutertijd  
  Kinderen van deze leeftijd kunnen terugvallen in hun ontwikkeling (regressief gedrag). Daarnaast kunnen ze moeite hebben om met hun gevoelens om te gaan. Ze kunnen bijvoorbeeld prikkelbaarder of opstandig zijn en zich druk gedragen.  
• Schoolleeftijd  
  Sommige kinderen vertonen druk en impulsief gedrag of kampen met concentratie- en geheugenproblemen. Ook kunnen ze opstandig en boos zijn en moeite hebben om hun emoties te controleren.  
• Jongvolwassenen 
  Bij jongvolwassenen zien we veelal de bovengenoemde reacties. Jongvolwassenen kunnen daarnaast in aanraking komen met alcohol en drugs.  

Uitgestelde klachten en langetermijneffecten bij kinderen 

Sommige kinderen ontwikkelen pas later klachten, als het dagelijks leven veilig genoeg is. Als kinderen of jongeren zeggen dat ze geen last hebben van de schokkende gebeurtenissen, kan dit betekenen dat zij vermijden om eraan te denken of erover te voelen.  

Posttraumatische stressreacties in de kindertijd kunnen – indien deze niet worden behandeld - ook langetermijneffecten hebben. Chronische stress kan leiden tot gezondheidsproblemen. Chronische onveiligheid in relaties kan de ontwikkeling van de persoonlijkheid verstoren. Deze ontwikkelingen kunnen tot ver in de volwassenheid doorwerken. 

Behandelingen stressstoornis 

In veel gevallen verdwijnen de klachten als gevolg van de schokkende gebeurtenissen vanzelf. Mensen zijn veerkrachtig en beschikken over een natuurlijke gave om hun gezondheid te herstellen. Maar niet iedereen herstelt vanzelf. ARQ Centrum’45 - onderdeel van ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum - is er voor mensen met ernstige aanhoudende psychotraumaklachten zoals PTSS. ARQ IVP is er voor organisaties en professionals met werkgerelateerde psychotraumaklachten.

De huisarts (of bedrijfsarts) kan u goed informeren over de juiste hulp. Hij kan in overleg met u de diverse mogelijkheden afwegen en u eventueel doorverwijzen naar een psycholoog of psychiater. Er zijn, naast eventueel medicatie, diverse behandelingen die uw klachten kunnen verhelpen zoals: 

• Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) 

• Beknopte Eclectische Psychotherapie voor PTSS (BEPP) 

• Narratieve Exposure Therapie (NET)   

• Imaginaire Exposure 

Het doel van de behandelingen is om uw gevoelens over de herinneringen te veranderen. De behandelingen helpen om de angst te verminderen en u meer positieve gevoelens, gedrag en gedachten te geven. Ook als u al vele maanden of jaren symptomen van PTSS heeft, kan behandeling goed helpen.